Het tomeloze succes van PlayStation
Sony geeft inmiddels al meer dan 26 jaar PlayStation-consoles uit. De succesvolle spelcomputers zijn natuurlijk niet meer weg te denken uit het huidige gameslandschap. Het bedrijf is een grootmacht binnen de game-industrie en alle PlayStation-consoles, van de allereerste PlayStation die in 1994 in Japan lanceerde tot de pas uitgekomen PlayStation 5, zijn dan ook een succesverhaal. Hoe is PlayStations klim naar de top begonnen en welke factoren lagen ter grondslag van dit succes?
Bizar genoeg hebben concurrenten Nintendo en Sega daar indirect een steentje aan bijgedragen. Sony was eind jaren 80 al in onderhandeling met Nintendo over een mogelijke uitbreiding voor de Super NES, dat projectnamen als de ‘SNES-CD’ en de ‘Play Station’ droeg. Sony had al een werkrelatie met Nintendo opgebouwd, omdat de Super NES was uitgerust met een geluidschip van het bedrijf. Sony-werknemer Ken Kutaragi wilde daarna een uitbreidingsapparaat voor de SNES creëren waarmee cd-roms afgespeeld konden worden. Kutaragi zag potentie in de game-industrie sinds hij zijn dochter games op de NES zag spelen. Daar had hij natuurlijk volkomen gelijk in!
Prototypes van de 'Nintendo Play Station' worden geveild voor duizenden euro's
Uiteindelijk liep de samenwerking stuk: zonder dat Sony op de hoogte werd gesteld, annuleerde toenmalige Nintendo-directeur Hiroshi Yamauchi het project en ging hij met het Nederlandse Philips in zee om Nintendo-games op hun Cd-i uit te brengen. Een klap in het gezicht van Sony en het tomeloze werk van Kutaragi, maar hij gaf niet op: al snel werden soortgelijke plannen gesmeed met Sega, een bedrijf dat in die tijd zelf ook consoles uitgaf. Ook die onderhandelingen liepen op niets uit, waardoor Kutaragi zijn meerderen bij Sony overtuigde om zelf een poging te wagen een console te lanceren. Kutaragi gebruikte tijdens een allesbepalende vergadering zijn passie en de gefaalde onderhandelingen met Nintendo om de toenmalige Sony-directeur te motiveren zelf een slag te slaan.
De ontwikkeling van de eerste PlayStation
Kutaragi mocht met zijn team aan de slag bij Sony Music. Het drukken van muziek op cd had bepaalde raakvlakken met games die op cd-roms verschenen, dus dat was een prima plek om aan een spelcomputer te werken. Toch werd er na verloop van tijd een unieke tak binnen Sony gevormd om alle producten gerelateerd aan games te managen – Sony Computer Entertainment (SCE). Kutaragi en zijn team hadden al snel door dat de toekomst van videogames in de weergave van 3D-beelden lag – de populariteit van Sega’s Virtua Fighter in Japanse arcades maakte dat meer dan duidelijk. De eerste PlayStation moest daarom polygonen, die 3D-beelden konden vormen, weergeven in plaats van de ‘klassieke’ 2D-pixels.
Over de naam werd nog geruime tijd getwijfeld. Om verwarring met het geannuleerde project dat in samenwerking met Nintendo werd ontwikkeld te voorkomen, werd eerst de naam ‘PlayStation X’ geopperd. Na negatieve feedback werd er ‘PSX’ van gemaakt, maar nog voor lancering kwam Sony toch op de naam ‘PlayStation’ uit. Een goede zet, want die naam is inmiddels niets minder dan iconisch te noemen en staat voor veel mensen synoniem aan games spelen. ‘Even PlayStationen!’, wie heeft het niet gezegd?
De lancering van de PlayStation had behoorlijk wat voeten in de aarde. Sega stond op het punt hun nieuwe Saturn-console uit te brengen en de twee bedrijven lieten de gemoederen hoog oplopen. Tijdens een elektronicabeurs kondigde Sony bijvoorbeeld aan dat de lanceringsprijs van de PlayStation iets onder die van de Saturn kwam te liggen. Sega had het voordeel dat het de Saturn op een eerdere datum lanceerde, maar dit kwam als verrassing voor winkeliers en ontwikkelaars, waardoor de PlayStation-lancering van een betere voorbereiding genoot.
Volwassen imago
De PlayStation groeide in een razend tempo uit tot een succes. De console verscheen in 1994 in Japan en het jaar erop in het Westen en vloog als zoete broodjes over de toonbank. Dat was geen toeval; Sony wist dondersgoed hoe het dit nieuwe product moest neerzetten. Games werden in die tijd door het grote publiek gezien als speelgoed voor kinderen, maar wat Sony betrof waren games interessant voor iedereen, óók volwassenen.
Het bedrijf maakte dit op verscheidene manieren duidelijk aan consumenten. De reclames werden op tieners en jongvolwassenen toegespitst, met stoer taalgebruik, aanstekelijke slogans (‘Don’t underestimate the power of PlayStation!’) en een focus op games met actie en geweld. Volwassen ogende lanceringstitels als het vechtspel Tekken en de racegames Ridge Racer en Wipeout maakten die met marketing opgebouwde reputatie waar. Maar de PlayStation had meer voordelen in zijn mars: zo klonken de muzieknummers en geluidseffecten in games dankzij Sony’s jarenlange ervaring en de schijfruimte die cd-roms boden niet minder dan spectaculair.
Ook wist Sony goede banden met andere uitgevers van spellen te creëren, onder andere door minder licentiekosten dan de concurrentie te vragen. Uitgevers betalen een bepaald bedrag om hun spellen op consoles uit te mogen brengen en Sony ging expres onder de licentiekosten die Nintendo vroeg zitten. Gecombineerd met de toegevoegde voordelen van de cd-roms waarop spellen verschenen, gingen veel bedrijven overstag. Final Fantasy 7 was bijvoorbeeld in eerste instantie in ontwikkeling voor de Nintendo 64, voordat Square besloot er een exclusieve PlayStation-game van te maken. Ook het avontuurlijke Tomb Raider, waarin Lara Croft allerlei mysterieuze tombes verkent, werd al snel onderdeel van de wereldwijde popcultuur.
Groter succes
Er zijn meer dan honderd miljoen exemplaren van de PlayStation verkocht, maar de opvolger bleek het nog beter te doen. De in 2000 uitgebrachte PlayStation 2 was een stuk krachtiger dan zijn voorganger en het PlayStation-merk genoot inmiddels van een ijzersterke reputatie. Daarbij had de PS2 een andere grote troef: hij kon dvd’s afspelen. De opvolger van de videoband begon langzaam maar zeker aan populariteit te winnen en uiteindelijk heeft de PS2 bijgedragen aan dit succes. Hoewel de PS2 gretig aftrek vond bij gamers, waren er net zo veel mensen die het apparaat als een filmspeler aanschaften die toevallig ook spellen kon draaien.
Dankzij het eerder behaalde succes van franchises als Tomb Raider, Final Fantasy, Tekken en Metal Gear Solid, die inmiddels nagenoeg synoniem stonden met het PlayStation-merk, was de PS2 voor veel gamers een blinde aankoop. De spelcomputer was een vruchtbaar platform voor deze en vele andere reeksen, van Devil May Cry en Ratchet & Clank tot Gran Turismo en God of War. Het was echter één gameserie die er qua zeitgeist met kop en schouders bovenuit stak: Grand Theft Auto.
De GTA-reeks ontstond al op de eerste PlayStation-console, maar toonde toen nog actie vanuit een vogelperspectief. Het driedimensionale Grand Theft Auto 3 op de PlayStation 2 verscheen precies toen ‘open’ aanvoelende 3D-games tractie begonnen te krijgen. De mogelijkheden leken eindeloos: een grote stad om te verkennen, auto’s die gestolen konden worden, ruige politieachtervolgingen en dames van lichte zeden die met een knuppel neergehoekt konden worden. Met behulp van vervolgen Vice City en San Andreas groeide GTA uit tot een waar fenomeen, en de PlayStation 2 reed mee op dit succes.
Twee baantjes
Niet alles wat Sony aanraakt verandert meteen in goud. Gemotiveerd door het eindeloze succes van voorgaande consoles (van de PS2 werden uiteindelijk meer dan 155 miljoen exemplaren verkocht), maakte Sony met de PlayStation 3 enkele opmerkelijke keuzes. Een torenhoge prijs schrok consumenten af – en het hielp ook niet dat PlayStation-bedenker Kutaragi met een strak gezicht meldde dat gamers er maar een tweede baantje bij moesten nemen als ze de console wilden aanschaffen.
Het pijnlijke moment waarop PlayStation de prijs van de PS3 aankondigde
Ook de line-up qua games was rond lancering alles behalve prikkelend en Sony had een flinke kluif aan concurrent Microsoft, dat met de Xbox 360 nieuw succes vond. En dan te denken dat Sony voor de totstandkoming van de PlayStation 2 al om tafel had gezeten met Microsoft om een mogelijke console te realiseren! Met de PlayStation 3 is het uiteindelijk overigens goed gekomen: de console is weer in groten getale verkocht en er werd een basis gelegd voor een subgenre waar Sony nog altijd in uitblinkt: de filmische actie-adventuregame.
Ook op het gebied van handhelds werd er wisselvallig succes geboekt. De eerste draagbare spelcomputer van Sony, de PlayStation Portable (PSP), wist een aanzienlijke gedeelte van Nintendo’s dominantie in dit marksegment af te snoepen, maar opvolger PlayStation Vita was een minder succesvol leven beschoren. Het bleek voor Sony ook lastig om twee consoles tegelijk te ondersteunen met aantrekkelijke software, waardoor het gamesaanbod op de Vita al snel opdroogde. Sindsdien heeft Sony zich niet meer aan een handheld gewaagd.
De PlayStation Vita stierf een stille dood, onder andere door het gebrek aan boeiende games
Virtuele films
Ondanks enkele misstappen wist Sony vrij snel weer naar de top te klimmen. De PlayStation 4, die eind 2013 uitkwam, bood adembenemende graphics en ondersteuning van alle grote game-ontwikkelaars. Als gamer kon je het afgelopen decennium eigenlijk niet om de PlayStation 4 heen: talloze interessante spellen deden het apparaat aan en door de torenhoge verkoopcijfers groeide dat aanbod alleen maar met de jaren.
Sony wist zich – zoals hierboven al kort werd aangestipt – daarnaast sterk te profileren in een subgenre dat past bij de huidige hoge eisen van moderne gamers. De filmische actie-adventuregame is inmiddels onlosmakelijk verbonden met het PlayStation-merk, mede dankzij de noeste arbeid van Sony-studio Naughty Dog. De makers van de oorspronkelijke Crash Bandicoot-games wisten met Uncharted en later ook The Last of Us responsieve gameplay met spannende verhalen en sterk acteerwerk te combineren. Inmiddels spelen ook games andere Sony-studio’s hier handig op in, van een spannend samoeraiavontuur in de vorm van Ghost of Tsushima tot een filmische reboot van God of War.
The Last of Us was een ongekend succes dankzij het overtuigende acteerwerk en de filmische manier van verhaalvertelling
De toekomst is zonnig
Sony staat wederom aan de top van de console-industrie – de PlayStation 4 is al ruimschoots over de honderd miljoen verkochte exemplaren heen en blijft nog altijd goed verkopen. Het bedrijf rust echter niet op zijn lauweren, want eind 2020 bracht het de langverwachte PlayStation 5 uit. Ook deze lancering is niet anders dan uiterst succesvol te noemen. De PlayStation 5 is wereldwijd nog altijd uitverkocht en miljoenen gamers staan te springen om een exemplaar, terwijl de console sneller verkoopt dan de PlayStation 4 in dezelfde periode in diens levenscyclus.
De belofte van vele vervolgen op geweldige PlayStation 4-games is dan ook té sterk om de PlayStation 5 te negeren. De in Nederland ontwikkelde adventuregame Horizon Zero Dawn ontvangt een prachtig ogend vervolg in de vorm van Horizon Forbidden West, een nieuwe God of War is in ontwikkeling, Gran Turismo 7 moet het neusje van de zalm worden voor fans van verbrand rubber en met Ratchet & Clank: Rift Apart lijkt het alsof er een Pixar-film tot leven komt. De toekomst ziet er voor Sony en PlayStation-gamers dan ook uiterst zonnig uit – des te meer omdat zonnestralen en reflecterend licht uiterst realistisch ogen dankzij een nieuwe techniek genaamd ray-tracing. Zo zie je maar weer: onderschat nooit de kracht van PlayStation!
Aankomende topgames voor PlayStation
-
Nieuw
Niet beschikbaar voor thuislevering Geen winkelvoorraad. -
Nieuw
Niet beschikbaar voor thuislevering Geen winkelvoorraad. -
Nieuw
Niet beschikbaar voor thuislevering Geen winkelvoorraad. -
Nieuw
Niet beschikbaar voor thuislevering Geen winkelvoorraad. -
Nieuw
Niet beschikbaar voor thuislevering Geen winkelvoorraad.
Gepubliceerd op: 26/05/2021
Laatste update: 26/05/2021
